چیستی و چرایی تحول دیجیتال ؟

چیستی و چرایی تحول دیجیتال ؟

تحول دیجیتال[1] سازمانی به معنای ساخت سازمانی در تراز عصر دیجیتال می‌باشد. به بیان دیگر تحول دیجیتال سازمانی یعنی ایجاد قابلیت‌های سازمانی جدید که بتواند موفقیت سازمان را در عصر دیجیتال تضمین نماید. گستره تحول دیجیتال کل سازمان است، جایی که باید با بکارگیری فناوری‌های تحول‌آفرین کلیه ابعاد سازمان را در عصر دیجیتال بازتعریف نمود.

تحول دیجیتال، تغییری شگرف در عملکرد یک سازمان و یا یک کشور با محوریت فناوری‌های تحول‌آفرین است. اینترنت اشیا[2]، رایانش ابری[3]، اپلیکیشن‌های موبایل[4]، رسانه‌های اجتماعی[5]، واقعیت مجازی و افزوده[6]، تحلیل‌گری داده[7]، هوش مصنوعی[8] و بلاک‌چین[9] از مهم‌ترین انواعِ فناوری‌های تحول‌آفرین هستند. تحول دیجیتال به معنی استفاده تزئینی و مدگرایانه از فناوری‌های نامبرده نیست، بلکه بکارگیری این فناوری‌ها، به منظور تغییر مدل‌های کسب‌وکار، تجربه‌های ذی‌نفعان (مانند مشتریان و کارکنان در سطح سازمانی و شهروندان در سطح ملی) و فرایندهای عملیاتی می‌باشد.

تحول دیجیتال به‌زعم بسیاری از صاحب‌نظران این حوزه، بیش از آنکه چالشی فناورانه برای سازمان‌ها باشد، چالشی انسانی است.

مطالعات متعدد توسط شرکت‌های مشاوره مدیریتِ مطرح نشان می‌دهد که مهم‌ترین مانع موفقیت تحول دیجیتال، فرهنگ و مهارت‌های دیجیتال می‌باشد.

مدل تحول دیجیتال

مدل تحول دیجیتال ۲۰۲۰۰ که در دانشگاه تهران توسعه پیدا کرده و در ادوار مختلف ارزیابی ملی تحول دیجیتال مورد استفاده قرار گرفته، ده بعد را برای تحول دیجیتال در نظر می‌گیرد.

مدل بلوغ دیجیتال ۲۰۲۰۰ تجهیز سازمان به توانمندسازهای دیجیتال ازجمله «حکمرانی و رهبری»، «استراتژی»، «فرهنگ و مهارت»، «نوآوری»، «فناوری» و «داده» را شرط دستیابی به دستاورهای دیجیتال «مدل کسب‌وکار و اکوسیستم»، «تجربه دیجیتال مشتریان»، «تجربه دیجیتال کارکنان» و «فرآیندهای دیجیتال» می‌داند. هم‌افزایی توانمندسازها و دستاورهای دیجیتال در کنار هم، از سازمان زبده دیجیتال خواهد ساخت.

ده فرمان کلیدی برای مدیران به منظور افزایش شانس موفقیت‎ سازمان در حوزه تحول دیجیتال

1. چالش درک نادرست تحول دیجیتال را جدی بگیرید.

درک درست یک مفهوم، کلید اجرای موفقیت آمیز آن است. اگر درباره یک مفهوم، پاسخ مناسبی برای سوال «چیستی» آن نداشته باشیم، قطعا پاسخ درخوری برای سوال «چگونگی» پیاده ‌سازی آن نیز نخواهیم داشت. به عبارت دیگر اگر ندانیم مقصد سفرمان کجاست، به هر جایی که برسیم می‌توانیم ادعا کنیم آنجا مقصد است. همین موضوع به‌ ظاهر ساده، منجر به خسارات مادی و معنوی زیادی در پیاده سازی مفاهیم نوین مدیریتی در سازمانها گردیده است. قبل از هرگونه درگیر شدن با اجرا، درک خود را از تحول دیجیتال در صنعت و سازمانتان در یک سند مرجع مکتوب کرده و اطمینان حاصل کنید که ذی‌نفعان مختلف آن را درک نموده و بر سر آن اجماع دارند.

2.  لطفاً دیجیتال را با فناوری اطلاعات اشتباه نگیرید.

یکی از کج‌فهمی‌های رایجی که درباره تحول دیجیتال وجود دارد، معادل دانستن دیجیتال با فناوری اطلاعات است. در این نگاه غلط، افراد هر چه در مورد فناوری اطلاعات می‌دانند و در گذشته انجام داده‌اند را با همان دیدگاه و رویکرد، برای دیجیتال تجویز می‌کنند. فراموش نکنید فناوری اطلاعات یک موضوع «بخشی» برای سازمان‌هاست، اما دیجیتال مفهومی «چتری» برای آن‎ها می‎باشد. برای تفسیر این جمله باید بگوییم پیشبرد اجرای ابتکارات فناوری اطلاعات درساز‎مان‎ها، وظیفه گروهی از کارکنان است، اما پیاده‌سازی ابتکارات دیجیتال وظیفه‌ای همگانی است. لذا تاکید می‌کنم تحول دیجیتال نگاهی فراتر و گسترده‌تر از فناوری اطلاعات دارد که تمامی سازمان و کارکردهای آن را متاثر می‌سازد‌. فناوری اطلاعات، بخشی از چتر تحول دیجیتال است؛ اما یکی از مهمترین بخش‌های آن.

3. تحول دیجیتال خود را برون‌سپاری نکنید.

یکی از اشتباهات رایج برخی سازمان‌ها، برون‌سپاری تحول دیجیتال خود به موجودیت های بیرونی است. برای اینکه ملکه ذهنتان شود، لطفا چندین با خود تکرار کنید که تحول دیجیتال قابل برون‌سپاری نیست! فراتر از بحث دیجیتال، اساسا هیچ‎گونه تحولی را نمی‌‌توان برون‌سپاری کرد. سازمان‌های ما باید بدانند که تحول دیجیتال، خریدنی نیست که آن را سفارش بدهند و برایش چک بکشند و مانند کالایی لوکس، درب سازمانشان تحویل بگیرند! تحول، مستلزم اراده محکم، چشم‌انداز عالی و صرف انرژی بالاست. تحول، مانند فرایند وضع حمل و به‌دنیا آوردن یک موجود جدید است که بدون مراقبت ویژه و تحمل بالای سختی و درد، میسر نخواهد شد.

4. فراموش نکنید «نگاه چابک» و «تجربه‌گری» شاه کلیدهای تحول دیجیتال هستند.

عصر تدوین طرح‌ها و برنامه‌های جامع در حوزه فناوری به پایان رسیده است. در عصری که عمر فناوری‌ها کوتاه و شتاب معرفی فناوری‌های تحول‌آفرین به بالاترین حد خود رسیده، دور از منطق و خرد است که برای بلندمدت خود نسخه های فناورانه تفصیلی تدوین کنیم. تاریخ مصرف «نگاه جامع» در دنیای مدیریت منقضی شده است و امروز تنها راه نجات، چنگ زدن به ریسمان «نگاه چابک» است. تجربه‌ گری نیز یکی دیگر از شاه کلیدهای موفقیت در عصر دیجیتال است.

5. دغدغه حکمرانی «به اندازه» و «پویا» برای تحول دیجیتال داشته باشید.

همانطور که متوجه شدید حکمرانی یعنی مدیریتِ مدیریت‌ها، یعنی مدیریت یک پدیده در بالاترین سطح ممکن. حکمرانی دیجیتال  بالاترین سطحی است که باید درباره مسائل دیجیتال در سازمان تصمیم‌گیری کند. شما باید در سازمان‌هایتان مشخص نمایید که چگونه و توسط چه مدل حکمرانی، تحول دیجیتال راهبری خواهد شد. به خاطر داشته باشید که حکمرانی دیجیتال صرفا از طریق اضافه کردن یک معاونت یا اداره‌ کل محقق نمی‌شود. حکمرانی دیجیتال به کوتاه‌ سخن، یعنی دغدغه تحول دیجیتال در کدام بخش یا بخش‌های سازمان به طورجدی پیگیری می شود.

6. پرورش فرهنگ دیجیتال را مهم‌ترین کار خود بدانید.

به خاطر داشته باشید که از روی تابلوها و دیوارنوشته‌ها نمی‌توان به فرهنگ یک سازمان پی برد، بلکه باید فرهنگ را در کفِ آن جستجو کرد. توجه کنید که فرهنگ، بیشتر محصولِ رفتار، کردار و اقدام است تا گفتار! مطمئن باشید اگر دیوارهای سازمانتان را مملو از شعارها و نوشته‌های جذاب تحول دیجیتال کنید اما رفتار و کردار رهبرانتان پشتیبان این موضوع نباشد، شانسی برای موفقیت نخواهید داشت. شکل ‌گیری یک فرهنگ به ‌صورت لحظه‌ای و انفجاری نیست بلکه آن را می‌توان محصول سیستم‌های طراحی شده دانست. در نتیجه اگر در سازمانی فرهنگ غنی می بینید باید ریشه‌اش را در سیستم‌های کارآمد آن جستجو کنید.

7. جذب یا پرورش رهبران دیجیتال را در دستور کار خود قرار دهید.

می‌توان چنین عنوان کرد که در پشت هر سازمانی که به یک زبده دیجیتال تبدیل شده است، یک رهبر دیجیتال برجسته وجود دارد. اگر بدون داشتن رهبران دیجیتال آگاه وارد این بازی شوید، نتیجه از پیش مشخص خواهد بود: یک ناکامی بزرگ! نکته شایان توجه این است که در زبدگان دیجیتال، ابتدا رهبران و مدیران ارشد مشتاقانه درگیر تحول شده‌اند، درصورتی که در سازمان‌‌هایی با سطح بلوغ دیجیتال پایین‌تر، ابتدا مدیران میانی و کارشناسان هستند که وارد این عرصه می‌گردند.

8. بدون داشتن استعدادهای دیجیتال رهسپار سفر دیجیتال نشوید.

رهسپاری سفر دیجیتال، بدون جذب و پرورش استعدادها، مانند رفتن به یک جنگ تمام عیار بدون مبارزانی متبحر است. برای توصیف این وضعیت، کلمه بحران به اندازه کافی حق مطلب را ادا نمی‌کند. در همین راستا، نکته قابل تامل این است که در سال‌های اخیر در ارزیابی ملی تحول دیجیتال که سالانه توسط دانشگاه تهران برگزار می‌شود، مولفه‌های مهارت و استعداد دیجیتال، کمترین امتیازهای بلوغ را میان مولفه‌های بلوغ دیجیتال سازمان‌های ایرانی داشته‌اند که این نشان‌دهنده توجه ناکافی سازمان ها به حوزه مهارت و استعداد دیجیتال در مسیر تحول دیجیتال است.

9. در طراحی و اجرای ابتکارات مدیریت نوآوری دیجیتال مدگرا نباشید.

نوآوری جزء لاینفکی از تحول دیجیتال است. سازمان شما هم برای گام برداشتن در این مسیر راهی جز این ندارد. اما برخی از سازمان‌‌ها در خصوص مدیریت نوآوری خود دچار خطاهایی کلیدی می‌شوند. فراموش نکنید که در ابتدای مسیر نوآوری دیجیتال لزوما به سرمایه‌گذاری سنگین نیاز ندارید. این را بدانید که هیچ ضرورتی وجود ندارد که در اولین قدم، مرکز نوآوری عریض و طویلی را تدارک ببینید و خیال کنید با همین مورد تبدیل به زبده دیجیتال خواهید شد. به خاطر بسپارید که تنها فضاهای فیزیکی جذاب برای گفت‌وگو و تعامل منجر به ارزش‌آفرینی نخواهد شد و مسئله فراتر از فراهم‌آوری زیرساخت‌های فیزیکی مساعد است. برای نوآور شدن، باید ذهن افرادتان را متحول و استارتاپی کنید. در این مسیر یک نکته را مد نظر قرار دهید که دیگر در دنیای امروز، نوآوری دیجیتال کار یک واحد خاص نیست، بلکه وظیفه‌ای سازمانی برای همگان است و تک‎تک واحدهای شما باید درگیر این فرآیند باشند.

10. مسیری منحصر به فرد را برای سفر دیجیتال بی پایان خود در پیش بگیرید.

اگر پروژه را مجموعه اقداماتی با زمان شروع و پایان مشخص، در راستای تولید دستاوردهای از پیش تعیین‌شده بدانیم، به نظر شما تحول دیجیتال یک سازمان را می‌توان در قالب یک پروژه تعریف کرد؟ پاسخ قاطعانه خیر است. به خاطر داشته باشید که به تحول دیجیتال نباید به چشم یک فعالیت موقتی در سازمان نگاه کنید، بلکه باید آن را سفری طولانی بدانید که مقصد نهایی آن نامعلوم است، اما می‌توان برای آن منزلگاه‌های مشخصی در میانه راه تعریف کرد. جنس این سفر به‌گونه‌ای است که تنها پس از رسیدن به هر منزلگاه، می‌توان منزلگاه بعدی را مشخص و به سمت آن حرکت کرد. استقرار تحول دیجیتال در سازمان‌ها بیش از آنکه یک پروژه باشد، یک طرح است. در مدیریت یک طرح سازمان مرحله به مرحله جلو می‌ رود و از ابتدای راه مشخص نیست که در چه نقطه و زمانی به هدف غایی خود خواهد رسید.

https://shamizanjani.ir
[1] Digital transformation
[2] Internet Of Things
[3] Cloud computing
[4] Mobile applications
[5] Social media
[6] Virtual and augmented reality
[7] Data analytics
[8] Artificial intelligence
[9] Blockchain